De wijk Opvoedingstraat

In vergelijking met het rijke verleden van Kessel-Lo is de geschiedenis van de Opvoedingstraat vrij recent. Tot het midden van de 20e eeuw was het terrein gelegen tussen de Centrale Werk-plaatsen, de Valvekensstraat en de Coosemansstraat, grotendeels landbouw-grond: het was een open landschap tot aan de heuvels van Boven-Lo.

Heel veel fotomateriaal is over deze periode niet voorhanden. Het was in die tijd immers niet de gewoonte om straten en landschappen te fotograferen. Vooral evenementen zoals familiefeesten werden vereeuwigd. Af en toe echter, zoals op de foto hiernaast, genomen in de Schurmansstraat, is achter de personages voldoende achtergrond te zien om een idee te geven hoe de wijk er ongeveer 50 tot 60 jaar geleden uitzag.

Enkele feiten of namen verschijnen met het predicaat “prehistorisch”, omdat er geen gedocumenteerde verklaringen voor gevonden zijn.

Dit geldt onder andere voor de naam “Opvoedingstraat”. Vermoedelijk dateert die uit de periode toen heel wat straten abstracte namen van deugden of maatschappelijke waarden kregen. De “Gelijkheidstraat”, Verzoeningstraat”, “Vredeplein”, het zijn allemaal namen uit de onmiddellijke buurt in hartje Kessel-Lo. Het valt op dat in al deze samengestelde straatnamen de verbindings-s ontbreekt. De naam “Opvoedingstraat” is geen uitzondering. Het internet verraadt dat er in België nog een Opvoedingstraat met één “s” is, namelijk in Gent, terwijl Ganshoren (Brussel) een orthografisch correcte “Opvoedingsstraat” heeft.

De voornaamste reden om in het Leuvense te komen of te blijven wonen, was om dicht bij het werk te zijn. Bovendien waren de huis- en grondprijzen in onze wijk zeer aantrekkelijk. De mobiliteit was in de jaren ‘50 ook nog niet wat ze nu is. Niet iedereen had een auto en garages in onze wijk dienden vaak gewoon als extra bergruimte of fietsenstalling. Een woning dicht bij de stad was voor velen dus en goede keuze. Ze verbouwden en verbeterden hun woningen stelselmatig in de loop der jaren – bad en toilet met spoeling was 50 jaar geleden nog niet overal vanzelfsprekend.

In vergelijking met de eerste jaren, toen de Opvoedingstraat een doodlopend straatje was, is de verkeersdrukte ondertussen wel toegenomen, vooral met het gemotoriseerd verkeer (auto’s en bromfietsen). De meeste huizen hebben geen garage, maar de Opvoedingstraat was op het ogenblik van ons project de enige tweerichtingsstraat in de buurt waar er aan beide kanten mag worden geparkeerd.

De buurtbewoners vreesden een verdere toename van het verkeer door de bouwprojecten rond de Centrale Werkplaatsen. Om deze reden zijn er diverse burgerinitiatieven ontstaan om op het stadsbeleid te wegen, onder meer de Overleggroep van buurtcomités van Kessel-Lo en het collectief “Leuven centraal”.

Na herhaaldelijke gesprekken met de stad en de invoering van het "mobiliteitsplan voor Kessel-Lo" is de verkeerssituatie in de Opvoedingstraat verbeterd, met eenrichtingsverkeer en geschrankt parkeren.

Het eerste huis dat in 1930 in de Opvoedingstraat gebouwd werd, is de Villa Olga, het huidige nr. 10 (foto rechts boven, in 2023 grondig gerenoveerd). Nog voor de Tweede Wereldoorlog werden aan deze kant van de straat - eigenlijk toen nog een aardeweg - huizen bijgebouwd tot aan het huidige nr. 18. Aan de overzijde van de straat zijn de eerste huizen pas na de oorlog opgericht.

In de jaren ’40 en ’50 was de straat aan beide kanten (tussen de huidige nummers 4 en 40) door een ijzeren poort – de “gril” – afgesloten.
Een van deze poorten is later verplaatst en zou nu nog bij het huis nr. 48 in de Schurmansstraat staan (foto hiernaast). Men kon links voorbij de poort via een voetpad lopen, het zogenoemde “koewegske” of “koeienwegske”, dat door de velden heen tot aan de Spaarstraat ging. Verder liep er nog een padje tussen de Spaarstraat en de Coosemansstraat (nu Lovensveldstraat).

Op het einde van de Opvoedingstraat stonden de serres van bloemist Peeters die er bloemen, planten en groenten kweekte en verkocht.

In de jaren ‘50 werd de aardeweg vervangen door een weg van sintels (assen uit de kolenkachels) die de gemeente rechtstreeks bij de mensen thuis ophaalde.

Over het meest recente huis van de straat verschillen de bronnen. Sommigen spraken van nr. 11, anderen van nr. 5. Het zijn in elk geval niet de laatste twee hoekhuizen van de straat (kant Cristianlaan).

In 2017 verdwenen twee garages tussen nr. 5 en nr. 11 om plaats te maken voor een nieuwe woning, Opvoedingstraat 11.

In de Schurmansstraat waren er verschillende boerderijen waarvan de weilandpercelen onder andere aan de Opvoedingstraat grensden. De boerderij van de familie Meurrens, in de bocht die de overgang van de Smidse- naar de Schurmansstraat vormt, was de meest bekende (nu Smidsehof, foto rechts).

De vrouw van boer Felix (Meurrens) was de plaatselijke melkboerin en bracht de melk rond. Ze deed dit eerst met een driewieler en daarna met een kleine auto. De grond van Felix liep van achter de boerderij tot aan de Spaarstraat. De broer van Felix had een boerderij in de Coosemansstraat. Dit is nu een dansschool.

Voor de rest waren er alleen maar weilanden en velden. De Rerum Novarumlaan is pas aangelegd toen de wijk rond de huidige sporthal werd gebouwd. De Waterleidingstraat en het wijkje rond de Partizanenstraat bestonden echter al langer.

"Lolanden" behoorde dan weer toe aan een andere boer uit de Schurmansstraat, wier grond tussen de Landbouw-straat en de Cristianlaan lag, en ook de huidige Lolanden bevatte.

De flatgebouwen die hier in de jaren ‘70 werden gezet (foto links), zijn ondertussen volledig afgebroken en heropgebouwd.

De Smidsestraat heeft vroeger altijd kasseien gehad. In het eerste gedeelte, tussen de Diestsesteenweg en de Valvekensstraat was dit fijne kassei. Vanaf daar tot aan de aansluiting met de Karel Schurmansstraat ter hoogte van het Smidsehof waren het “kinderkoppen” (naar boven ronde kasseien).

De Karel Schurmansstraat was eerst een aardeweg. Er zijn pas kasseien gelegd in 1938 of 1939. Vlak na de bocht, waar nu de drie nieuwbouwhuizen staan, lag vroeger een gracht, die na een hevige regenval uitbreidde en enkel nog een smalle doorgang liet langs de muur van de Centrale Werkplaatsen

In de jaren ‘50 werd eerst een laag asfalt over de kasseien gelegd. Dan werd de riolering aangelegd en werden de asfaltweg en de voetpaden afgewerkt. De riolering werd trouwens in ’76 al hernieuwd en in 2006 nogmaals heraangelegd om de problematiek van ondergelopen kelders in de Opvoedingstraat structureel op te lossen.

De waterleiding is pas laat gelegd in de Smidse- en de Schurmansstraat. In de Smidsestraat was ze in elk geval beschikbaar in 1959, toen Louisa daar kwam wonen.

Sommige huizen hadden een eigen waterput. In de Smidse-straat stonden drie openbare pompen om putwater op te pompen. Het leidingwater is er pas gekomen nadat de kasseien opengebroken werden. Denise heeft nog leren rolschaatsen op het nieuwe asfalt.

De plaatsen waar de pompen stonden, zijn vandaag nog te herkennen. Naast het hoekhuis (frituur Oomske) aan de Diestsesteenweg kan men de deur die vroeger naar de put leidde nog zien en de pomp staat er nog. Naast het hoekhuis met de Valvekensstraat heeft men de oorspronkelijke deur naar de put dichtgemetst en er een raampje van gemaakt. De derde pomp stond bij het huis nr. 25. Aangezien de gevel volledig werd vernieuwd, is de plaats van de put vanaf de straat niet meer zichtbaar.

Op kaarten van de periode 1950-1960 is te zien dat er straatprojecten waren, die uiteindelijk niet werden gerealiseerd. Zo werd de Landbouwstraat niet doorgetrokken omdat de eigenaar van de serres die op het terrein stonden, weigerde zijn grond te verkopen.

Voordat de wijk “Lolanden” gebouwd werd, kon men vanaf het einde van de straat heel “de Lo” zien (de Trolieberg en de Heiberg). In 1969 stond alleen het blok “de Zilverden” er al (foto rechts). De andere gebouwen zijn in de jaren ‘70 gezet.

De sporthal en het zwembad waren in 1975 in aanbouw. Dit was zowat de laatste realisatie van het gemeentebestuur van Kessel-Lo vóór de fusie met Leuven.

Ook na de bouw van “Lolanden” bleef de Opvoedingstraat een doodlopende straat. In 1991 of 1992 werd de verkaveling Krakauplein-Cristianlaan aangevat en in 1995 werd de Opvoedingstraat dan ook doorgetrokken ter ontsluiting van deze nieuwe woonwijk.

In de wei achter de Opvoedingstraat (nu speelplein Valvekensveld - foto boven met Lolanden in de achtergrond) lag in de jaren ‘60 ook al een petanquebaan. De vader van Raymond en Marie-Louise, die er in 1966 is komen wonen, heeft er nog op gespeeld.